ایجاد ژنوتیپ های جدید رز با استفاده از پرتوتابی اشعه گاما در شرایط این ویترو

گل رز یکی از گیاهان زینتی مهم و با ارزش تجاری بالا در جهان به شمار می رود تولید ارقام و واریته های برتر همواره مد نظر بهنژادگران بوده است. ایجاد موتاسیون در شرایط درون شیشه یکی از روش های پایدار و موثر در اصلاح گیاهان زینتی است و یک روش سریع برای تولید و انتخاب ارقام موتانت جدید است. در برنامه های اصلاحی از طریق موتاسیون اولین مرحله تعیین دز مطلوب برای ایجاد موتاسیون (ld50) بر حسب 50 درصد کاهش رشد می باشد. در این تحقیق دزهای مختلف اشعه گاما (شامل 20، 30، 40، 50، 60، 70، 80، 90، 100 گری) جهت تعیین (ld50) در ریز نمونه های گره ژنوتیپ های مختلف رز شامل "آپولو"، "ماروسیا"، "دولسویتا"، "بلک باکارا" و "بیوتی بای اگر" مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور 45 روز پس از پرتوتابی شاخص هایی مانند درصد زنده مانی، ارتفاع گیاهچه ها و تعداد برگ سبز اندازه گیری شد. ریز نمونه های برگ نیز با دزهای 0 تا 50 گری اشعه پرتوتابی شدند. 4 هفته پس از پرتوتابی درصد باززایی مستقیم جهت تعیین ld50 در این ریز نمونه ها ثبت شد. بر اساس ضریب تبیین بالاتر در معادله رگرسیون خطی، شاخص زنده مانی شاخص مناسب تری جهت تعیین ld50 در ریز نمونه گره بود. نتایج نشان داد که ld50 برای ژنوتیپ های مختلف در ریز نمونه گره، متفاوت بود. محدوده دز تعیین شده برای ژنوتیپ "آپولو" 70-60 گری، برای "ماروسیا" 60-50 گری و برای ژنوتیپ های "دولسویتا"، "بلک باکارا" و "بیوتی بای اگر" 50-40 گری تعیین شد. ld50 برای ریز نمونه های برگ دو ژنوتیپ "آپولو" و "ماروسیا" بین 30-20 گری تعیین شد. نتایج مربوط به تخمین اندازه dna نشان داد در تعدادی از نمونه ها تغییراتی در مقدار dna مشاهده شد. در نمونه هایی که از نظر مورفولوژیکی تغییر داشتند مقدار dna نسبت به نمونه های شاهد تفاوتی نداشتند. بررسی صفات مورفولوژیکی نشان داد که در محدوده دز مطلوب تعیین شده تغییرات مورفولوژیکی در شکل و اندازه برگ و تغییرات در شکل، فرم و رنگ گل مشاهده شد. در ژنوتیپ "آپولو" با رنگ گل قرمز یک موتانت با رنگ صورتی حاصل شد و تغییر در فرم گل و گلبرگ ها مشاهده شد. هم چنین تعداد گلبرگ ها در مفایسه با گل شاهد بیشتر بود. واژه های کلیدی: رز،کشت بافت، اشعه گاما، موتاسیون، ld50.